H δολοφονική επίθεση κατά της Κωνσταντίνας Κούνεβα το 2008 ήταν ένα σημαντικό γεγονός για τα κινήματα και τις σπουδές του φύλου στην Ελλάδα, καθώς έδωσε το έναυσμα για να αναπτυχθούν δράσεις σχετικά με την επισφάλεια και το φύλο.1 Πολλές από αυτές ανέδειξαν την ευαλωτότητα των γυναικείων σωμάτων, αλλά και άνοιξαν διόδους διαθεματικής φεμινιστικής αλληλεγγύης ενάντια στις έμφυλες, φυλετικές, και ταξικές ανισότητες (Αθανασίου et al, 2009, Angelidou, 2014, Kambouri and Zavos, 2010). Τα Πανεπιστήμια την περίοδο εκείνη έγιναν φορείς πρακτικών που αμφισβήτησαν τις θεσμικές τους περιχαρακώσεις και άνοιξαν διεξόδους σε ομάδες που έως τότε βρίσκονταν στο περιθώριο της παραγωγής της γνώσης. Παραδόξως, όμως, οι πρακτικές αυτές δεν κατάφεραν να συμπεριλάβουν τις αναδυόμενες μορφές επισφάλειας εντός των δομών έρευνας και διδασκαλίας.2 Παρά την ενεργή συμμετοχή και παρουσία πολλών φεμινιστριών, ερευνητριών και φοιτητριών σε δράσεις εντός και εκτός πανεπιστημίων, η επισφάλεια παρέμεινε για τουλάχιστον μια δεκαετία στο περιθώριο των συλλογικών διεκδικήσεων, ενώ αναπτύχθηκαν ελάχιστα μέτωπα ενάντια στις έμφυλες ανισότητες και καταπατήσεις εργασιακών δικαιωμάτων στα πανεπιστήμια, ακόμα και σε σχέση με τις εταιρίες καθαρισμού.3
footnotes
1 Ο προβληματισμός σχετικά με τα ζήτημα του φύλου και της επισφάλειας στον ακαδημαϊκό τομέα εγγράφεται στο πλαίσιο της ευρύτερης έρευνας σχετικά με το φύλο και την εργασία στην Ελλάδα Βλέπε Αβραμίκου, 2001, Βιτσιλάκη και Φωκάλη, 2007, Παπαγαρουφάλη, 1989, Πετρινιώτη, 2007, Καραμεσίνη, 2021, Καραμεσίνη και Συμεωνάκη, 2020 και Καραμεσίνη και Rubery, 2015. Εντούτοις παρουσιάζει ιδιαιτερότητα σε σχέση με τους τομείς που έχουν κυρίως αναλυθεί ερευνητικά στο πλαίσιο αυτό, γιατί πρόκειται για έναν τομέα ανδροκρατούμενο υψηλής εκπαίδευσης, εξειδίκευσης και κύρους, στον οποίο η συνδικαλιστική οργάνωση είναι αναπτυγμένη.
2 Τα ζητήματα φύλου και επισφάλειας δεν έχουν αναδειχτεί επαρκώς και σε άλλους τομείς πέρα από την οικιακή εργασία, τον καθαρισμό και τη φροντίδα ηλικιωμένων και παιδιών, όπως, για παράδειγμα, στον αγροτικό τομέα, στην παροχή υπηρεσιών ιδιαίτερων μαθημάτων, στην εργασία (πλασιέ) και στα καταστήματα επισιτιστικού ενδιαφέροντος (κυρίως στο σερβίρισμα και στην κουζίνα) (Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, 2015).
3 Τα πανεπιστήμια διαθέτουν σημαντικά ποσά ετησίως για τον καθαρισμό των κτηρίων τους με υπεργολαβίες σε ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίες έχουν επανειλημμένα κατηγορηθεί για σοβαρές καταπατήσεις εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων (βλ. ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, 2009). Από το 2008 έως σήμερα, όμως, οι πρακτικές αυτές συνεχίζονται, παρόλο που σε κάποια πανεπιστήμια, όπως το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιων Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, υπήρξαν πρωτοβουλίες ενάντιά τους, όπως καταλήψεις, δράσεις, συζητήσεις και στάσεις εργασίας με συμμετοχή πανεπιστημιακών και φοιτητών.